CINEMATEK eert Edith Kiel!

In september 1934 verscheen De Witte: de allereerste Vlaamse klankfilm, geregisseerd door Edith Kiel. Cinematek zet de regisseuse vandaag in de bloemetjes, ter ere van Internationale vrouwendag.

De film De Witte uit 1934, gebaseerd op de schelmenroman van Ernest Claes, is een klassieker in de Vlaamse of Belgische filmgeschiedenis. De producent Jan Vanderheyden adverteerde dat hij de film zelf geregisseerd had, in samenwerking met Willem Benoy, maar de eigenlijke regie was volledig in handen van zijn echtgenote Edith Kiel, die officieel alleen had meegewerkt aan het filmscenario.

Dat een vrouw een leidinggevende functie uitoefende, was in die periode niet vanzelfsprekend. Dat ze de Duitse nationaliteit had, maakte het evenmin evident om haar als drijvende kracht achter de eerste Vlaamse klankfilm te vermelden.

Als zaakvoerder van de Antwerpse Filmonderneming werd Edith Kiel het gezicht van een nieuwe reeks Vlaamse volksfilms. In hun films traden vele tot op heden bekende acteurs op de voorgrond: Charles Janssens, Co Flower, de Woodpeckers (Jef en Çois Cassiers – later bekend van ‘het Manneke’), Gaston Berghmans, Nand Buyl en vele anderen. Kiel en Vanderheyden kozen resoluut voor het genre van de ‘volksfilm’, een term die ze uiteindelijk als geuzennaam hanteerden.

Juist het volkse karakter van hun films draagt er toe bij dat zij, in tegenstelling tot tijdgenoten als Henri Storck of Charles Dekeukeleire, eerder als curiosa dan als pioniers worden beschouwd. Of uitsluitend herinnerd worden voor De Witte.

Roel Vande Winkel en Dirk Van Engeland schreven een kritische analyse over de bijdrage die Kiel en Vanderheyden aan de ontwikkeling van een Belgische/Vlaamse filmindustrie leverden. Daarbij ligt de focus op hun activiteiten als filmproducenten, maar wordt ook aandacht besteed aan hun voorgeschiedenis en aan hun invloed op latere film- en televisieproducties.

Bij het boek hoort een dubbel-dvd. Deze uitgave van CINEMATEK, bevat drie van de meest markante langspeelfilms van Jan Vanderheyden en Edith Kiel: De Witte (1934 / 103 min), Alleen voor U (1935 / 87 min), Schipperskwartier (1953 / 98 min).

De twee dvd’s ronden af met de compilatie Oud Antwerpen: muzikale intermezzo’s (2014 / 36 min) waarin de alomtegenwoordigheid van muziek, lied, zang en dans in de films van Kiel en Vanderheyden in de kijker wordt gezet. Meteen een kleurrijke bloemlezing uit het oeuvre van het meest productieve cineasten duo uit de Vlaamse filmgeschiedenis.

Wie nóg meer over de geschiedenis van de volksfilms van Edith Kiel wil weten, kan hier de documentaire Hollywood aan de Schelde bekijken. Daarin zitten o.a. ook enkele unieke getuigenissen over hoe Kiel degene was die de touwtjes in handen had.